Paarden hebben het door de mechanisatie in de afgelopen eeuw een stuk makkelijker gekregen. Waar eerst ploegen door de zeeklei moesten worden gesleept, hoeven onze brave knolletjes nu niet veel meer te doen dan wat rondjes te maken in een manege of een beetje te rollebollen met de beentjes om Ankie van Grunsven aan een gouden plak te helpen. Waarna de oude dag kan worden gesleten in een heus pension met gratis ontbijt. Zoiets heet vooruitgang, geen paard zal het ontkennen.
Inmiddels zijn wij zelf aan de beurt. Want ook ons werk staat nu op de tocht. Na alle publiciteit zul je wel doorhebben dat robots ons veel werk uit handen kunnen nemen. En dat ook zullen doen. Dan heb ik het niet over ‘dom’ werk, zoals een auto in elkaar schroeven, maar over bijvoorbeeld de elektronische dokter, die veel beter dan een echte kan bepalen wat er met je aan de knikker kan zijn. Om je vervolgens trefzeker te opereren. Verre toekomst? Dacht het niet, kijk maar eens goed om je heen. Je laat je straks overigens naar het ziekenhuis rijden door een zichzelf besturende auto. Gewoon, omdat die minder fouten maakt dan jijzelf. En je wilde zo graag chauffeur worden? Helaas, binnenkort een verdwenen beroep. Boer misschien? Onlangs werd er een ‘greenbot’ gedemonstreerd, een tractor die zelfstandig de akkers kan bewerken. Een keer voordoen volstaat. Daarna kan de boer andere dingen doen, zoals zonder Yvonne Jaspers een vrouw zoeken, om maar eens iets nuttigs te noemen. Hoe weet je trouwens dat wat je nu zit te lezen, niet is geschreven door een schrijfbot?
Een ware revolutie, als we de media mogen geloven. Maar is dat wel zo? Volgens mij is het een hoop drukte om iets wat al jaren aan de gang is. Hoeveel bankkantoren zijn er al niet gesloten, Hoeveel werk is er al niet verloren gegaan in de agrarische sector, hoeveel personeel is er al niet ontslagen vanwege voortschrijdende mechanisatie?
Maar kan deze ontwikkeling dan niet worden gestopt? Vergeet het maar. Zodra bedrijven kans zien mensen te vervangen door machines, zullen ze dat doen ook. Een machine heeft geen hoofdpijn, wordt niet moe, zeurt niet om rook- en plaspauzes, het ding doet gewoon wat ie moet doen.
Het is dan ook wat gek dat regeringen er vooral op uit zijn ‘werk te creëren’. Dat er in feite steeds minder zal zijn. Mensen zullen in toenemende mate overbodig worden, dat is de werkelijkheid. Minister Asscher lijkt zich intussen ook zorgen te maken. Zo vroeg hij zich af hoe het zou moeten met de dalende inkomstenbelasting, je moet er maar op komen. Het antwoord lijkt me overigens vrij simpel: als robots zo nodig onze banen willen inpikken, dan ook de lasten erbij nemen, svp: dus belasting betalen.
Intussen investeert Europa bijna drie miljard aan robotica, ook omdat er zoveel werk is dat mensen liever niet meer doen. Nee, dat heb ik zelf niet bedacht, dat vindt ons aller Neelie Kroes. Hoe gaan we in de nabije toekomst om met het verlies van zoveel werkgelegenheid? Of anders geformuleerd: hoe stellen we ons in op een tijd waarin wijzelf het nieuwe paard zullen zijn?
(De zomer heb ik benut voor het schrijven van enkele reserve-columns. Dit is er een van. Helaas werd ik ingehaald door de actualiteit. Dus is dit een versie met een paar kleine updates)