Veertig jaar in het onderwijs en toch nog verrast door een nieuw begrip, dat trouwens nog steeds de gemoederen bezighoudt. Toen Diederik Samsom voorstelde het onderwijs in te zetten als ‘verheffingsmachine’ door drie-jarigen toe te laten in het basisonderwijs, moest ik meteen denken aan een video bij The Wall van Pink Floyd. Kinderen worden daar door een school/gehaktmolen vermalen tot modelburgertjes.
Even vooraf: het idee om de toelatingsleeftijd van kinderen naar voren te halen, komt niet van Samsom zelf. Al jaren wordt hierover nagedacht; er zijn zelfs scholen die in deze richting experimenteren.
De vraag is natuurlijk of kinderen gebaat zijn bij vervroegde toelating, want daar gaat het om. Uit de vele reacties bleek wel dat Samsom hiermee de handen niet op elkaar kreeg. En dat is heel begrijpelijk.
Ooit hadden we kleuterscholen. De angst dat het kleuteronderwijs zoals we dat kenden ondergesneeuwd zou raken bij de invoering van de basisschool, is inmiddels bewaarheid. Al op jonge leeftijd worden kinderen getoetst, leerkrachten registreren en plannen zich suf. Als het onderwijs dan toch iets machinaals moet zijn, dan is het zeker een verantwoordingsmachine. Geen wonder dat veel ouders en leerkrachten tegen een verdere uitbreiding van de schooltijd zijn: kinderen van die leeftijd horen te spelen, lekker onbekommerd, want zo leren kinderen. Vraag anders de sinds jaar en dag voor het jonge kind strijdende prof. Sieneke Goorhuis-Brouwer maar even naar het hoe en wat. Versnellen heeft geen zin, dat werkt niet. Hebben die ouders en leerkrachten gelijk? Absoluut, zeker als je het hebt over kinderen die opgroeien in een veilig gezin dat structuur biedt, waar ontwikkeling wordt gestimuleerd door voor te lezen en voor te doen. Voor deze groep is vervroegde toelating zeker niet nodig.
Maar de andere kant van de medaille dan? Niet alle kinderen hebben geluk als je het hebt over optimaal opgroeien. Dan hebben we het over kinderen die met onnodige achterstanden op school verschijnen, niet zindelijk terwijl dat best had gekund (ik heb het niet over kinderen met een medisch dossier of ‘ongelukjes’), een fikse taalachterstand (ik heb het niet over taalachterstanden vanwege zwakbegaafdheid) en verder nog een rits mankementen op sociaal gedrag. Dergelijke achterstanden, die in een goede thuissituatie best te voorkomen waren geweest, loopt een kind niet gemakkelijk even in, sterker nog, het heeft er nog jaren last van.
Zou voor deze groep kinderen vervroegde toelating een mogelijkheid zijn zich beter te ontwikkelen? Ook dat is nog maar de vraag. Kinderen zijn niet maakbaar, wél breekbaar. Uitkijken dus. Bovendien is het niet zo dat er nu niets geregeld is op dat gebied. Ook nu verstrekken overheden zoals de gemeentes middelen om zorgenkinderen een goede begeleiding te geven. VVE-gelden (Voor- en vroegschoolse educatie) geven de mogelijkheid kinderen (en ouders) gerichter te begeleiden. Waarom deze werkwijze niet wat meer handen en voeten gegeven?
Die vervroegde toelating van Samsom is wat mij betreft dan ook niet meer dan een leuk verkiezingspraatje. En dan heb ik het nog niet eens over de centjes gehad. Want laten we wel wezen, als het onderwijs de verheffingsmachine moet uithangen, kan dat alleen als de politiek een geldmachine wil zijn. En daarover hield Samsom wijselijk zijn mond.
Geef mij dan Pink Floyd maar!